Ὄνειρος Κνήμωνος τοῦ Δυσκόλου περὶ παιδείας

Ἄνδρες Ἀθηναῖοι, σήμερον βούλομαι διαλέγεσθαιdisserere (ἀπαρ. ἐνεστ. μέσ.) — verbum medium quod significat sermonem habere vel disputare περὶ ἀνδρὸς ὃν πάντες γιγνώσκετε, περὶ Κνήμωνος ἐκείνου τοῦ δυσκόλουmorosi (ἐπίθ. γεν. ἑν. ἀρσ.) — adjectivum quod hominem difficilem vel iracundum denotat, ὃς ἐν τῷ ἄστει ἡμῶν οἰκεῖ καὶ πᾶσιν ἀπεχθάνεταιinvisus est (ὁριστ. ἐνεστ. μέσ. γ' ἑν.) — verbum medium significans 'odio esse' vel 'odium excitare'. οὗτος γὰρ ὁ ἀνήρ, καίπερ χαλεπὸς ὢν πρὸς τοὺς πολίτας, ὅμως περὶ παιδείας λόγους θαυμασίους ἔσχεν, οὓς ὑμῖν διηγήσομαιnarrabo (ὁριστ. μέλλ. μέσ. α' ἑν.) — futurum verbi 'διηγέομαι', narrationem indicat.

πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν ὁ Κνήμων εἰς τὸ διδασκαλεῖονludus (ὀνομ. αἰτ. ἑν.) — locus ubi pueri litteras discunt ἦλθεν, ὅπου οἱ νέοι τὰ γράμματα μανθάνουσιν. ἐκεῖ καθήμενοςsedens (μτχ. ἐνεστ. μέσ. ὀνομ. ἑν. ἀρσ.) — participium verbi 'κάθημαι', quod situm corporis indicat ἐπὶ λίθου, μόνος ὥσπερ εἰώθειsolebat (ὑπερσ. ὁριστ. ἐνεργ. γ' ἑν.) — plusquamperfectum verbi 'ἔθω', cum vi imperfecti, consuetudinem indicans, τοὺς παῖδας ἐθεώρει γυμναζομένουςexercentes se (μτχ. ἐνεστ. μέσ. αἰτ. πλ. ἀρσ.) — participium medium indicans actionem exercendi corpus. οὐδεὶς αὐτῷ προσῆλθεν, οὐδεὶς αὐτὸν προσεῖπεν· πάντες γὰρ τὴν ὀργὴν αὐτοῦ ἐφοβοῦντο.

ἐν ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὦ ἄνδρες, ὁ Κνήμων ὄνειρον εἶδεsomnium vidit (αἰτ. ἑν. + ἀόρ. βʹ ὁριστ. ἐνεργ.) — verbum 'ὁράω' in aoristo tempore θαυμαστόν, ὡς αὐτὸς ἡμῖν διηγήσατοnarravit (ἀόρ. ὁριστ. μέσ. γʹ ἑν.) — verbum compositum ex 'διά' et 'ἡγέομαι', significat narrationem. ἔδοξεvisum est (ἀόρ. ὁριστ. ἐνεργ. γʹ ἑν.) — verbum impersonale cum dativo personae γὰρ αὐτῷ τὸν Ἀπόλλωνα ἐλθεῖν, τὸν τῶν τεχνῶν καὶ τῆς παιδείας θεόν, καὶ λέγειν τάδε· "Ὦ Κνήμων, διὰ τί τοὺς ἀνθρώπους φεύγεις; ἡ σοφία οὐκ ἔστιν ἐν τῇ ἐρημίᾳ, ἀλλ' ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῶν ἀνθρώπων. ὥσπερ ἡ λύρα μὴ ψαλλομένηpulsata (μτχ. παθ. παρόν. θηλ. ὀνομ. ἑν.) — participium praesentis passivi a verbo 'ψάλλω', significat actionem pulsandi instrumentum musicum οὐ ποιεῖ μουσικήν, οὕτω καὶ ὁ ἄνθρωπος μὴ διαλεγόμενοςcolloquens (μτχ. παρόν. μέσ. ἀρσ. ὀνομ. ἑν.) — participium verbi 'διαλέγομαι', significat actum conversandi cum aliis οὐ γίγνεται σοφός."

ἐκ τούτου τοῦ ὀνείρου ὁ Κνήμων ἐταράχθηperturbatus est (ἀόρ. παθ. ὁριστ. γʹ ἑν.) — aoristus passivi a verbo 'ταράσσω', indicat perturbationem mentis, καὶ ἤρξατο λογίζεσθαιcoepit cogitare (ἀόρ. μέσ. ὁριστ. γʹ ἑν. + ἀπρμφ. παρόν. μέσ.) — verbum 'ἄρχω' in forma media cum infinitivo περὶ τῆς ἀληθινῆς παιδείας. μετὰ πολλὴν σκέψινconsiderationem (αἰτ. ἑν.) — substantivum quod significat deliberationem vel contemplationem ἔλεξε τοιάδε, ἃ πρὸς ὑμᾶς νῦν ἀπαγγέλλωrenuntio (παρόν. ὁριστ. ἐνεργ. αʹ ἑν.) — verbum compositum ex 'ἀπό' et 'ἀγγέλλω', significat narrationem vel relationem·

"Ἡ παιδεία," ἔφη, "οὐκ ἔστιν ἁπλῶςsimpliciter (ἐπίρρ.) — adverbium derivatum ab adjectivo 'ἁπλοῦς', significat 'modo simplici' τὸ τὰ γράμματα γιγνώσκειν ἢ τὰς τέχνας ἐπίστασθαι. ταῦτα μὲν ὄργανα τῆς παιδείας ἐστίν, οὐκ αὐτὴ ἡ παιδεία. ὁ ἀληθῶς πεπαιδευμένοςeducatus (μτχ. παρακ. παθ. ἀρσ. ὀνομ. ἑν.) — participium perfecti passivi a verbo 'παιδεύω', significat hominem qui educationem accepit οὐχ ὁ πολλὰ εἰδώςsciens (μτχ. παρακ. ἐνεργ. ἀρσ. ὀνομ. ἑν.) — participium perfecti activi a verbo 'οἶδα', significat 'qui scit' vel 'qui novit', ἀλλ' ὁ καλῶς ζῆν ἐπιστάμενος. τί γὰρ ὄφελοςutilitas (ὀνομ. ἑν. οὐδ.) — substantivum neutrum significans 'commodum' vel 'utilitatem' τῷ πολλὰ μαθόντι, ἐὰν μὴ τὴν ψυχὴν κοσμήσῃornet (ἀόρ. ὑποτ. ἐνεργ. γʹ ἑν.) — aoristus subjunctivi activi in apodosi conditionali τοῖς τῆς ἀρετῆς καλλίστοις κοσμήμασινornamentis (δοτ. πλ.) — substantivum a verbo 'κοσμέω', significat ornatus vel decorationes;"

Ταῦτα, ὦ ἄνδρες, ὁ δύσκολοςdifficilis, morosus (ἐπίθ. ὀνομ. ἑν. ἀρσ.) — homo moribus difficilis et inamoenus ἐκεῖνος ἔλεξεdixit (ἀόρ. α' ὁριστ. ἐνεργ. γ' ἑν.) — a verbo 'λέγω', forma aoristus primi, καὶ πάντες οἱ ἀκούσαντεςaudientes (μτχ. ἀόρ. α' ἐνεργ. ὀνομ. πλ. ἀρσ.) — a verbo 'ἀκούω', participium aoristi ἐθαύμασανadmirati sunt (ἀόρ. α' ὁριστ. ἐνεργ. γ' πλ.) — a verbo 'θαυμάζω' τὴν σοφίαν αὐτοῦ. ἴσως οὖν οὐ χρὴ κρίνειν τοὺς ἀνθρώπους κατὰ τὴν πρώτην ὄψινaspectum (οὐσ. αἰτ. ἑν. θηλ.) — a nomine 'ὄψις', significat aspectum vel apparentiam, ἀλλὰ κατὰ τοὺς λόγους καὶ τὰ ἔργα αὐτῶν.